Home

Wat is kanker?

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan 100 verschillende soorten ziektes van de cellen. Allen worden ze gekenmerkt door hetzelfde fenomeen: een ongecontroleerde deling van cellen op een bepaalde plaats in het lichaam.

Alle weefsels en organen van het menselijk lichaam zijn opgebouwd uit ontelbare cellen: huidcellen, hersencellen, spiercellen, bloedcellen enzovoort. Normale cellen groeien en delen zich om oude cellen te vervangen. Kanker ontstaat als de normale groei van de cel plots versnelt waardoor kankercellen zich ongecontroleerd beginnen te delen, doorgroeien in het omliggende weefsel en daar schade aanrichten. Bij de meeste kankers zullen de cellen een tumor of knobbel vormen. Bij bepaalde soorten kanker, zoals bijvoorbeeld bloedkankers, worden er geen tumoren gevormd.

Celdeling en DNA

De cel is de kleinste levende bouwsteen van het lichaam. De meeste levende wezens vangen hun leven aan als één enkele cel die ontstaat door de versmelting van een eicel van de moeder met een zaadcel van de vader. Het gehele lichaam met al zijn verschillende weefsels groeit door vele miljoenen opeenvolgende delingen van die ene oorspronkelijke cel. Omdat een cel die spierweefsel vormt aan heel andere eisen moet voldoen dan bijvoorbeeld een cel in vetweefsel, ontstaat er in de loop van al die delingen een specialisatie of ‘differentiatie’.

Zodat al die cellen weten wanneer ze wat moeten doen en hoe ze met andere cellen moeten samenwerken, bestaat er een complex regelsysteem dat ervoor zorgt dat elke cel ‘weet’ hoe ze zich moet ontwikkelen en hoe ze zich moet gedragen in haar omgeving. Het is namelijk zo dat de meeste cellen sterk verankerd zijn aan hun buurcellen en voor hun overleven afhankelijk zijn van een goede samenwerking met die buurcellen.

Kankercel

De levensduur van een cel is niet onbeperkt. Sommige cellen hebben een levensduur van slechts een paar dagen, terwijl andere verscheidene jaren overleven.

Kenmerken van kankercellen

Hoe het verder verloopt met cellen die hun zelfcontrole zijn kwijtgeraakt, is sterk wisselend en afhankelijk van tal van factoren. Het is echter toch mogelijk om er enige systematiek in te vinden. Een kankercel heeft namelijk een aantal algemene kenmerken:

  • een bepaalde snelheid van delen;
  • het vermogen om zich los te rukken van de omliggende cellen en onafhankelijk te overleven in verscheidene andere delen van het lichaam, ook wel uitzaaiingen of metastasen genoemd;
  • het vermogen om door te dringen en in te groeien in omliggend gezond weefsel;
  • de beperkte communicatie met andere cellen.

De mate waarin elk van deze vier kenmerken aanwezig is, bepaalt samen met de oorsprong van de cel en nog een paar andere factoren hoe kwaadaardig een kanker is. Meestal zijn hiervoor een hele reeks onderzoeken nodig en pas dan kan een arts inschatten hoe een tumor vermoedelijk verder zal evolueren en wat de beste therapie is.

 

Ontdekking kanker na bepaalde klachten

Kanker wordt meestal ontdekt na bepaalde klachten. Dat kunnen zowel algemene als specifieke klachten zijn. Indien u een of meer tekens of symptomen ondervindt die kunnen wijzen op kanker, wordt u sterk aangeraden uw huisarts te raadplegen. Soms vraagt de huisarts bijkomende onderzoeken aan in het ziekenhuis of verwijst hij u naar een specialist. De specialist zal dan verder onderzoek verrichten.

Enerzijds betekent het niet noodzakelijk dat u aan een ernstige ziekte lijdt omdat u ernstige klachten ondervindt. Anderzijds is het echter ook wel mogelijk dat u nauwelijks klachten ondervindt en toch een gevorderde kanker wordt vastgesteld.

Mogelijke tekens of symptomen die op kanker kunnen wijzen: onverklaarbaar gewichtsverlies, vermoeidheid, pijn, veranderingen in de huid. Natuurlijk is het niet omdat u een van deze symptomen ondervindt, dat u kanker hebt. Er zijn heel veel andere omstandigheden waarin deze symptomen zich kunnen voordoen.

Meer specifieke klachten zijn onder andere veranderingen in het ontlastingspatroon of bij het urineren, wondjes die niet genezen, recente veranderingen in huidvlekjes of wratten, ongewone bloedingen (bijvoorbeeld in de stoelgang), een knobbeltje of verdikking in de borst of in andere lichaamsdelen, een blijvende hoest enzovoort. Ook hier zijn er veel andere oorzaken mogelijk, maar het is toch belangrijk om er snel met een arts over te praten zodat hij of zij uw klachten verder kan onderzoeken.

Doe je best om kanker te voorkomen, hieronder enkele tips

Het huidige wetenschappelijk onderzoek kan ons al veel vertellen over kanker en de factoren die kankerontwikkeling bevorderen. Van geen enkele vorm van kanker zijn álle risicofactoren gekend. We kunnen echter wel door de toenemende kennis ongeveer 1/3 van de nieuwe kankergevallen voorkomen.

Bij zowat 5% van de patiënten met kanker ligt erfelijkheid aan de basis van de ziekte. Bijgevolg zijn er nog tal van andere factoren die kanker kunnen doen ontstaan:

Al deze factoren houden verband met uw levensstijl. Het hanteren van een gezonde levensstijl is geen absolute garantie om kanker te voorkomen, maar verhoogt wel onze kansen op een lang en gezond leven.

De toegenomen levensverwachting doet immers het belang van preventie toenemen: omdat we ons lichaam veel langer nodig zullen hebben, moeten we het alles geven wat het nodig heeft. En dat hebben we wel in eigen handen!

Iedereen kan kanker krijgen. Leef je echter gezond, dan neemt de kans aanzienlijk af. We zouden ongeveer 1/3 van de nieuwe kankergevallen kunnen voorkomen door een zestal leefregels te volgen:

Het voorkomen van kanker begint dus in de eerste plaats bij jezelf, door er een gezonde levensstijl en omgeving op na te houden.

Bijwerkingen

De doelstelling van chemotherapie is het doden van kankercellen, helaas tast deze behandeling ook de gezonde cellen aan. Voornamelijk de snelgroeiende gezonde cellen ondervinden er last van, zoals:

  • cellen van het beenmerg
  • slijmvliescellen van de mond
  • slijmvliescellen van de darmen
  • haarcellen

De bijwerkingen werken erg verschillend en individueel naargelang de persoon en behandeling.

Het is die schade aan gezonde cellen die verantwoordelijk is voor de bijwerkingen. Tijdens de rustperioden tussen twee chemokuren, krijgen de gezonde cellen de tijd om te herstellen, en dan kunnen de bijwerkingen verminderen of verdwijnen. De mogelijke bijwerkingen zijn afhankelijk van:

  • het soort cytostatica – een cytostaticum, meervoud cytostatica, is een medicijn dat gebruikt wordt bij de behandeling van kanker; het beoogt de deling van cellen te stoppen (cytos = cel; stasis = stilstand)
  • de combinatie met andere cytostatica
  • de dosis cytostatica
  • de manier van toediening
  • de duur van de behandeling
  • de combinatie met andere medicijnen en/of behandelingen
  • de algehele lichamelijke conditie

Het valt niet te voorspellen hoe je op chemotherapie reageert. Sommige patiënten ondervinden veel last van bijwerkingen, anderen ondervinden er veel minder last van. De oncoloog of verpleegkundige kan u vertellen welke bijwerkingen u kunt verwachten in functie van uw behandeling.

Radiotherapie, chirurgie, nieuwe doelgerichte behandelingen … ze kunnen allemaal bijwerkingen hebben. Zoals gezegd variëren ze van patiënt tot patiënt en van behandeling tot behandeling. In het menu hieronder kan u een lijst met alle mogelijke bijwerkingen vinden.

De ernst van de bijwerkingen zegt niets over het resultaat van de behandeling. Wie veel hinder ondervindt, mag niet op voorhand concluderen dat de chemotherapie effectief werkt. Ook omgekeerd: geen last betekent niet dat de chemotherapie geen effect heeft.

De meeste bijwerkingen zijn tijdelijk en nemen geleidelijk af. Het is belangrijk alle klachten te bespreken met de specialist. Misschien is er een manier of een middel om de hinderlijke bijwerkingen tegen te gaan. Soms wordt de hoeveelheid cytostatica (tijdelijk) aangepast of wordt de toediening ervan een of twee weken uitgesteld.

Voor informatie en advies kun je ook terecht bij de oncologieverpleegkundige of verpleegkundig specialist. Deze gespecialiseerde verpleegkundigen zijn in veel ziekenhuizen aanwezig. Denk ook aan je huisarts en patiëntenorganisaties.

Op de volgende online apotheek kan je producten bestellen voor je gezondheid.